Opleiding justitiehuizen: behandeling seksuele delinquenten

Door de overheveling van bevoegdheden ten gevolge van de staatshervorming zijn de justitiehuizen sinds 2014 een Vlaamse bevoegdheid geworden. Bovendien zorgt de aanstelling van een nieuwe Vlaamse minister van Justitie ervoor dat de justitiehuizen op Vlaams niveau door minister Demir worden bestuurd. Met oog op een structurele wijziging van het Vlaams samenwerkingsakkoord en een verbeterde aanpak van specifieke aspecten zoals adviesverlening, risico-inschatting, risicomanagement doorheen het hele reïntegratieproces, informatieoverdracht en betere opvolging en begeleiding van seksuele daders door justitieassistenten is het zinvol om voor alle justitieassistenten een basisopleiding inzake de behandeling van seksuele delinquenten te voorzien. Dit kan gezien worden als fundamentele basis voor de uitoefening van het beroep als justitieassistent, waar nadien op kan worden verder gebouwd aan verdere expertise in risico-inschatting en -management.

De basisopleiding betreft een tweedaagse opleiding omtrent seksuele daders ‘in een notendop’. Het programma van de vorming werd samen uitgewerkt met de afdeling justitiehuizen binnen het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Ook de doelstellingen per opleidingsonderdeel werden samen geformuleerd. Voor bepaalde opleidingsonderdelen zal worden afgestemd met andere organisaties. Hierbij een concreet overzicht van het programma.

DAG 1: THEORETISCH KADER

1. Theorievorming, verklaringsmodellen, fenomenen en daderprofielen

Doel: als justitieassistent kom je in contact met verschillende fenomenen en daderprofielen. Om wat meer handvatten te geven en bijkomende kennis te verwerven is er een eerste theoretisch deel voorzien rond seksuele delinquentie in algemene zin en ook meer specifiek wordt op een aantal fenomenen dieper ingegaan.

- Wetenschappelijke inzichten en trends omtrent seksuele feiten
- Wat is strafbaar? (vb. contact onder minderjarigen, wat online strafbaar,…)
- Fenomenen: Exhibitionisme, vrouwelijke zedendelinquenten, incestplegers, passionele verkrachtingen, groepsverkrachtingen, aanzetten tot prostitutie, seksuele feiten op het internet (vb. aanbod online, sociale media, nieuwe digitale vormen van seksueel geweld,…)
- Verklaringsmodellen van seksueel grensoverschrijdend gedrag
- Persoonlijkheidskenmerken, mechanismen en daderprofielen
- Link met andere problematieken (persoonlijkheidsproblematieken, ontwikkelingsproblematieken, verstandelijke beperking, alcohol, drugs,…)

2. Risico-inschatting en management

Doel: als justitieassistent weten welke risicofactoren er spelen bij seksuele delinquentie, handvatten krijgen over hoe je als justitieassistent een expertiseverslag moet lezen en hoe je de vertaalslag kan maken naar de eigen justitiële begeleiding,…

- Basisfundamenten omtrent risicotaxatie, risicofactoren en risicocategorieën
- Lezen en begrijpen van expertiseverslagen, hoe vertaalslag maken naar risicomanagement (wanneer opname/ wanneer gespecialiseerde zorg/ wanneer ambulant of residentiële zorg / …)

DAG 2: HOE AAN DE SLAG MET DE DOELGROEP

Doel: als justitieassistent meer zicht krijgen op hoe de hulpverlening aan de slag gaat met seksuele delinquenten en hoe de justitiële begeleiding hieraan complementair kan zijn.

1. Inzichten in therapie bij seksuele daders

- Inzichten in basisaspecten van cognitieve gedragstherapie bij seksuele daders
- Inzichten omtrent hoe eigen slachtofferschap kan worden opgenomen in behandeling (vb. belang van emoties & trauma in behandeling)
- Inzichten met betrekking tot hoe cognitieve distorties en/of minimalisering van slachtofferschap kan worden opgenomen in behandeling
- Chemische castratie en libido remmende medicatie in therapie

2. Complementair aan het behandelaanbod: gespreksvoering, vaardigheden & motivatie

- Bespreekbaar maken van seksualiteit (vb. seksuele anamneselijst / vlaggensysteem)
- Bespreekbaar maken van feiten
- Systeemgericht werken + context betrekken in begeleiding (vb. partijdigheid partner incest, houding naastbestaanden kind,…)
- Mogelijkheden tot bemiddeling
- Begeleiding binnen responsiviteitsfactoren
- Hoe kan justitieassistent complementair zijn aan het behandelaanbod? Waar stopt ieders mandaat, hoe elkaars werking beter begrijpen